DEX-y, czyli zdecentralizowane giełdy pojawiły się w świecie kryptowalut już jakiś czas temu. Zdecydowanie różnią się od giełd scentralizowanych (CEX). Dzisiaj opowiemy, jak działają, czym się charakteryzują oraz czy warto z nich korzystać. Zapraszamy do lektury!
Zdecentralizowana giełda DEX – definicja
Decentralized Exchange, skrótowo nazywany DEX, to platforma do handlu kryptowalutami, która działa w sposób zdecentralizowany, bez udziału osób trzecich. Transakcje kryptowalutowe przeprowadzane są bezpośrednio między uczestnikami, co oznacza, że odbywają się one w trybie Peer-to-Peer.
DEX-y to w zasadzie aplikacje oparte na technologii blockchain, które umożliwiają i koordynują handel cyfrowymi aktywami na dużą skalę, przy użyciu zautomatyzowanych algorytmów. Warto zaznaczyć, że nie wykorzystują one pośredników pomiędzy sprzedającym a kupującym. Zamiast tego korzystają z inteligentnych kontraktów, które automatycznie wykonywują określone operacje po otrzymaniu odpowiednich danych wyjściowych.
Koncepcja zdecentralizowanych giełd jest niezwykle prosta. Jej celem jest wyeliminowanie pośredników pomiędzy uczestnikami transakcji, umożliwiając zwykłym użytkownikom bezpośrednie prowadzenie handlu między sobą. W przypadku korzystania z tego typu platform DEX, nie jest konieczne przenoszenie aktywów na samą giełdę, ponieważ środki są bezpiecznie przechowywane na portfelach użytkowników, co dodatkowo zwiększa poziom bezpieczeństwa. Wykorzystanie DEX ma także pozytywny wpływ na zapobieganie manipulacjom cenowym i fałszowaniu obrotów handlowych. Proces handlu na takim rynku jest wyjątkowo prosty i przyjazny dla użytkowników.
Nie można zaprzeczyć, że DEX-y są największymi zdecentralizowanymi aplikacjami. Zazwyczaj operują one na podstawie tradycyjnych ksiąg zleceń. Co to oznacza w praktyce? Kupujący i sprzedający są ze sobą dopasowywani na podstawie informacji zawartych w księdze, takich jak ceny zamówień i wolumen. To dobrze znane fakty, że pełna decentralizacja odgrywa kluczową rolę w sukcesie w branży kryptowalut.
Każda platforma DEX jest bardziej zaawansowana niż tradycyjne CEX-y. Dlaczego? Jednym z kluczowych czynników jest zachowanie prywatności, którą DEX-y oferują w znacznie większym zakresie. Portfele użytkowników, ich saldo oraz transakcje są zachowywane w prywatności i bezpieczeństwie na tym rynku kryptowalut. Co więcej, dokonywanie operacji bezpośrednio między inwestorem A i inwestorem B na zdecentralizowanych giełdach daje poczucie większej indywidualności i niezależności.
Jak już wspomnieliśmy, DEX-y są zarządzane za pomocą inteligentnych kontraktów (często nazywanych w pełni zautomatyzowanymi) lub przy zaangażowaniu programistów i społeczności (co określa się mianem półautomatyzacji giełdy).
Zdecentralizowane giełdy efektywnie dopasowują żądania zakupu i sprzedaży aktywów cyfrowych. Co więcej, niektóre z DEX-ów pozwalają na staking i farming, co dodatkowo rozszerza zakres możliwości tych platform.
DEX vs CEX
Już dowiedzieliśmy się, czym są zdecentralizowane giełdy (DEX). Teraz warto podkreślić podstawowe różnice między nimi a scentralizowanymi giełdami (CEX).
CEX to tradycyjna giełda, która jest zarządzana centralnie i przechowuje poufne dane użytkowników. Algorytmy wykorzystywane w CEX-ach kontrolują historię handlu giełdy oraz danych użytkowników.
DEX-y, w przeciwieństwie do CEX-ów, nie mają centralnego organu zarządzającego. Są w pełni automatyczne lub działają w sposób półautomatyczny.
Funkcjonowanie DEX-ów opiera się na automatycznym protokole tworzenia rynku, gdzie cena aktywów jest określana za pomocą algorytmicznych funkcji zapisu. CEX-y natomiast korzystają z historii transakcji swoich użytkowników do analizy i ustalania cen. Giełdy CEX różnią się zasadniczo od tradycyjnych giełd kryptowalutowych, z którymi jesteśmy dobrze zaznajomieni.
Zdecentralizowane giełdy wymagają minimalnej ilości czynności, aby rozpocząć handel. W przypadku CEX-ów konieczne jest przejście przez cały proces rejestracji i weryfikacji tożsamości.
Na DEX-ach proces handlu odbywa się w trybie Peer-to-Peer, a to użytkownicy ponoszą opłaty za wykonane transakcje.
Mówiąc o różnicach, warto zwrócić uwagę na prowizje oferowane przez te giełdy. W przypadku DEX, ich wysokość jest dynamiczna i zależy głównie od aktywności na blockchainie. Ponadto, brak pośredników w DEX-ach skutkuje z reguły niższymi opłatami w porównaniu do giełd scentralizowanych.
Wady i zalety giełd DEX
| Zalety | Wady |
| Zapewniają pełną anonimowość. Rejestracja i uwierzytelnienie KYC nie jest wymagane. | Nie posiadają depozytu zabezpieczającego, co w efekcie ogranicza ich funkcjonalność. |
| Na DEX’ach nie przechowujemy swoich środków, dlatego są one w pełni bezpieczne. W przypadku ataku hakerów, czy nawet upadku giełdy, niczym nie ryzykujesz. | Pula płynności jest zdecydowanie mniejsza niż w przypadku CEX’ów. |
| Atak hakerski jest praktycznie niemożliwy. Dlaczego? Ponieważ DEX’y działają, opierając się o rozproszoną księgę główną. | Nie mamy wsparcia technicznego w przypadku błędu lub naszej pomyłki. |
| Brak organu zarządzającego. |
Czy DEX’y są naprawdę w pełni bezpieczne?
Bez wątpienia, zyskały one na popularności dzięki anonimowości i pełnej decentralizacji. Niemniej jednak, bliższe przyjrzenie się zdecentralizowanym giełdom ukazuje pewne aspekty, które można określić jako pewną formę centralizacji. Mamy tu na myśli kwestie takie jak wyrocznie, inteligentne kontrakty czy tzw. klucze administratora. Warto zaznaczyć, że wykorzystanie inteligentnych kontraktów daje użytkownikom zdecentralizowanych aplikacji pełną kontrolę nad ich funduszami, minimalizując tym samym ryzyko kradzieży czy utraty środków.
Najlepsze DEX’y
- UNISWAP – zdecentralizowana platforma do wymiany kryptowalut. Opiera się o blockchain Ethereum i wykorzystuje inteligentne kontrakty.
- PancakeSwap – to DEX, który powstał na BNB Chain. Opiera się o model automatycznego animatora rynku (AMM). Co to oznacza? Że handlujesz przeciwko puli płynności, ponieważ w PancakeSwap nie ma księgi zamówień.
- SushiSwap – oprócz tego, że możemy na niej handlować cyfrowymi aktywami, SushiSwap oferuje nam wiele narzędzi do pasywnego i aktywnego zarabiania.
- 1inch – zdecentralizowany protokół opiera się na algorytmach, które analizują i poszukują najbardziej opłacalne oferty inwestycyjne dla jego użytkowników.
- Curve Finance – jeśli nie lubisz ryzyka, to platforma idealna dla Ciebie. Na CRV znajdziesz stabilne i mniej zmienne aktywa. Skupia się głównie na stablecoinach i ich wymianie.
Podsumowanie
Teraz już rozumiesz podstawowe różnice między giełdami DEX a CEX. Jeśli priorytetem dla Ciebie jest bezpieczeństwo i anonimowość, wybór zdecentralizowanych aplikacji do handlu będzie dla Ciebie bardziej odpowiedni. Niemniej jednak, trzeba pamiętać, że DEX-y nie podlegają regulacjom ani prawnym, ani fizycznym.