Napisano przez
Ewelina Skorupka
Data publikacji
Najczęstszym sposobem zarabiania na rynku kryptowalut jest zakup tokena, przetrzymanie go, oczekiwanie na wzrost jego wartości, a następnie sprzedaż. Innymi słowy – jeśli wartość zakupionej monety spadnie w czasie oczekiwania, poniesiesz stratę. Jednak dziś handel kryptowalutami to znacznie więcej niż tylko strategia „kup i trzymaj”. Coraz większą popularność zdobywa handel kontraktami futures, który pozwala spekulować na temat kierunku zmian cen bez konieczności posiadania samego aktywa.
Jednak najważniejsza jest wiedza. Dlatego w tym artykule omawiamy wszystko, co musisz wiedzieć o kontraktach futures na kryptowaluty – czym różnią się od handlu spot, jak działa dźwignia finansowa, na czym polega likwidacja oraz czym różni się hedging od spekulacji.
Czym są kontrakty futures na kryptowaluty?
Kontrakty futures to standaryzowane umowy pozwalające spekulować na temat przyszłej ceny danej kryptowaluty. Handlując kontraktem futures, nie kupujesz ani nie sprzedajesz faktycznie BTC, DOGE czy innej monety. Zamiast tego zawierasz umowę kupna lub sprzedaży aktywa w przyszłości po z góry ustalonej cenie. Choć dla wielu inwestorów krypto to nowość, ten mechanizm od dekad funkcjonuje w tradycyjnych finansach.
To, co czyni futures atrakcyjnymi, to możliwość zarabiania niezależnie od kierunku rynku. Jeśli uważasz, że cena bitcoina wzrośnie – możesz grać na wzrost (long). Jeśli spodziewasz się spadku – możesz zagrać na spadek (short). W obu przypadkach nie handlujesz aktywem, które posiadasz, tylko ruchem ceny.
Krótka historia kontraktów futures na kryptowaluty
Kontrakty futures w świecie kryptowalut istnieją dopiero od 2017 roku, ale dla wielu traderów stały się główną strategią. Pierwsze kontrakty futures na bitcoina wprowadziła giełda Chicago Board Options Exchange w grudniu 2017 roku, jednak po roku zrezygnowała z tego produktu.
Niedługo później własne kontrakty BTC wprowadziła giełda Chicago Mercantile Exchange (CME), dodając z czasem także kontrakty na ETH. Te instrumenty były rozliczane gotówkowo i szybko zyskały popularność wśród inwestorów instytucjonalnych.
Dziś giełdy kryptowalut oferują m.in. kontrakty wieczyste (perpetual), kontrakty z dźwignią i szeroki wybór opcji lewarowania. Możliwość jednoczesnego handlu na rynku spot oraz rynku instrumentów pochodnych (derywaty) stała się standardem.
Handel spot a kontrakty futures
Zrozumienie różnicy między handlem spot a handlem futures jest tu najważniejsze.
Wyobraź sobie, że idziesz na targ kupić buty – płacisz 45 dolarów i zabierasz je od razu do domu. To właśnie handel spot: natychmiastowa, jednorazowa transakcja.
Teraz wyobraź sobie, że spotykasz sprzedawcę i umawiacie się, że wrócisz po te buty za tydzień i zapłacisz 45 dolarów. Nawet jeśli za tydzień buty będą kosztować 50 dolarów, nadal płacisz 45 – bo tak się umówiliście. I odwrotnie – jeśli cena spadnie do 40 dolarów, nadal płacisz 45.
W handlu spot zysk osiągasz tylko wtedy, gdy cena tokena wzrośnie, a Ty go wtedy sprzedasz. Kontrakty futures to instrumenty pochodne – nigdy nie posiadasz fizycznie aktywa. Obie formy handlu działają więc zupełnie inaczej.
Po pierwsze, handel spot wymaga pełnego kapitału z góry. Jeśli chcesz kupić 3 ETH, musisz mieć środki na całą transakcję. W przypadku kontraktów futures możesz wykorzystać dźwignię – kontrolujesz większą pozycję przy mniejszym kapitale.
Po drugie, w handlu spot nie zarobisz na spadkach rynku, chyba że sprzedasz posiadane aktywa. Futures umożliwiają tzw. shortowanie – czyli zarabianie na spadkach. Dodatkowo kontrakty futures wprowadzają pojęcia takie jak depozyt zabezpieczający (margin), stawki finansowania (funding rates) i ryzyko likwidacji – elementy, które w handlu spot nie występują.
Dla wielu osób to właśnie te mechanizmy sprawiają, że futures są bardziej złożone.
Interfejs transakcji spot na Kanga Exchange
Dźwignia finansowa w handlu kontraktami futures
Kiedy zaczynasz handlować kontraktami futures na kryptowaluty, spotkasz się z pojęciem dźwigni (leverage). To narzędzie pozwala powiększyć swoją pozycję, pożyczając kapitał od giełdy kryptowalut. Na przykład: przy dźwigni 10x możesz zwiększyć swoją pozycję ze 100 dolarów do 1000 dolarów, korzystając z dodatkowych środków od Kanga Exchange. Oznacza to, że nawet niewielkie zmiany cen mogą prowadzić do znacznych zysków… lub strat.
Aby otworzyć pozycję z dźwignią, musisz najpierw zdeponować zabezpieczenie, czyli tzw. margin. Jest to procent całkowitej wartości pozycji. Im większa dźwignia, tym mniejsze wymagane zabezpieczenie. Ale uwaga – rośnie też ryzyko. Przykładowo: zmiana rynku o zaledwie 1% w przeciwną stronę przy dźwigni 100x może całkowicie wyzerować Twój margin. W takim przypadku następuje tzw. przymusowa likwidacja pozycji.
Jeśli chcesz handlować futures, musisz zawsze utrzymywać odpowiedni poziom marginu. Jeśli pozycja zacznie przynosić straty i zabezpieczenie spadnie poniżej wymaganego minimum, giełda może uruchomić automatyczną likwidację – zamyka wtedy Twoją pozycję. Może to oznaczać nie tylko stratę całego zabezpieczenia, ale także naliczenie dodatkowych opłat likwidacyjnych.
Na czym polega likwidacja?
Likwidacja to bardzo powszechne zjawisko w handlu kontraktami futures na kryptowaluty. Codziennie setki traderów mają automatycznie zamykane pozycje właśnie z tego powodu. Dzieje się tak, gdy saldo marginu nie wystarcza już do utrzymania otwartej pozycji. W takim momencie giełda zamyka transakcję, by zapobiec większym stratom – zarówno po stronie inwestora, jak i własnej.
Proces ten może zachodzić błyskawicznie – szczególnie na niestabilnych rynkach. Przykład? Likwidacja przy handlu memecoinem takim jak SHIB następuje zwykle szybciej niż w przypadku bardziej stabilnych aktywów, np. BTC.
Aby uniknąć likwidacji, należy regularnie monitorować pozycje, ustawiać zlecenia stop-loss i utrzymywać depozyt zabezpieczający powyżej wymaganego minimum.
Hedging a spekulacja
W kontraktach futures rozróżniamy hedging i spekulację. To dwie zupełnie różne strategie – jedna służy ograniczaniu ryzyka, a druga zakłada pełne jego zaakceptowanie.
Hedging polega na otwarciu pozycji przeciwnej do już posiadanej inwestycji, w celu zmniejszenia ryzyka związanego z nagłymi wahaniami cen. Dzięki temu mechanizmowi futures są szczególnie przydatne dla inwestorów, którzy mają rozbudowane portfele krypto.
Przykład: Aleksander zarabia duże pieniądze dzięki kopaniu Bitcoina. Obawia się jednak, że z powodu napięć gospodarczych cena BTC może spaść. Aby zabezpieczyć wartość swoich aktywów i przychodów, Aleksander otwiera pozycję krótką na kontraktach futures na Bitcoina. Jeśli cena faktycznie spadnie – zysk z tej pozycji zrekompensuje mu stratę z wartości wydobytych monet.
Źródło: m.Stock
Spekulacja a ryzyko – kto gra ostro?
Spośród dwóch strategii, to spekulanci są tymi, którzy kochają duże ryzyko. Spekulacja polega na podejmowaniu przemyślanych, ale odważnych decyzji opartych na prognozach rynkowych. Jeśli uważasz, że bitcoin jest nadal niedowartościowany i wkrótce jego cena wzrośnie – możesz otworzyć pozycję długą (long) na kontrakcie futures. Jeśli przewidujesz nadchodzący krach – zagrasz na spadki, czyli pozycję krótką (short).
Spekulanci korzystają zarówno z analiz fundamentalnych, jak i technicznych, by podejmować decyzje. W przeciwieństwie do hedgingu, który chroni kapitał, spekulacja ma na celu maksymalizację zysków – nawet jeśli oznacza to ryzykowanie całej inwestycji.
To właśnie podwójne zastosowanie kontraktów futures – jako narzędzia ochrony i spekulacji – czyni je wyjątkowymi na rynku finansowym.
Na zakończenie
To prawda – kontrakty futures są złożone. Trzeba zrozumieć nowe pojęcia: dźwignię finansową, likwidację, hedging czy spekulację. Ale warto, bo to jedna z dróg do potencjalnie wysokich zysków na rynku kryptowalut.Niezależnie od tego, czy chcesz zabezpieczać swoje aktywa, czy spekulować na zmianach cen – futures wymagają wiedzy. Potrzebujesz edukacji, dyscypliny i skutecznego zarządzania ryzykiem. Tylko wtedy ta strategia może przynieść realne korzyści.