53. Czym jest stagflacja i dlaczego ma negatywny wpływ na rynek?
Zrozumienie podstawowych zagadnień ekonomicznych jest bardzo ważne w naszym życiu. Ułatwi nam to podejmowanie decyzji finansowych i poszerzy horyzonty związane z gospodarką pieniężną.
Na dzisiejszej lekcji skupimy się na szczegółowym wyjaśnieniu tego, czym jest stagflacja. Czy kiedykolwiek spotkałeś się z tym pojęciem w swoim życiu? Czy wiesz, jakie są jej przyczyny i dlaczego ma negatywny wpływ na rynek? Zapraszamy do lektury, gdzie znajdziesz odpowiedzi na te pytania!
Czym jest stagflacja?
To cykl gospodarczy, który charakteryzuje się bardzo powolnym wzrostem gospodarczym i wysoką stopą bezrobocia. Stagflacji i całemu procesowi towarzyszy inflacja. Według ekspertów z dziedziny ekonomii cała ta kombinacja jest trudna do opanowania. Dlaczego? Albowiem jakakolwiek próba skorygowania jednego z czynników, które wpływają na stagflację, może spowodować nasilenie pozostałych.
Co ciekawe, jeszcze kiedyś stagflacja była uważana przez ekonomistów za niemożliwą. Pomimo tego pojawiała się na rynkach wielokrotnie i to nawet w krajach wysoko rozwiniętych. Początki stagflacji notujemy od czasu kryzysu naftowego w latach 70.
Samo pojęcie „stagflacja” zostało po raz pierwszy użyte przez brytyjskiego polityka Iaina Macleoda, podczas jego przemówienia przed Izbą Gmin w 1965 roku. Był to okres napięć gospodarczych w UK. Skąd pomysł na ten termin? Polityk połączy w jedno słowo efekty inflacji i stagnacji.
Słowo to pojawiło się kolejny raz w latach 70., podczas wspomnianego już kryzysu naftowego w USA. W tamtym okresie stagflacja spowodowała ujemny wzrost PKB przez pięć kolejnych kwartałów.
Efekty stagflacji można zilustrować. Przedstawia się je, o zgrozo, za pomocą indeksu nieszczęścia. Jest to suma stopy inflacji i stopy bezrobocia. Indeks śledzi rzeczywiste skutki stagflacji dla poszczególnych krajów.
Jak działa stagflacja?
Jak już mówiliśmy, na stagflację mają wpływ trzy czynniki ekonomiczne: stagnacja, wysoka inflacja i wysokie bezrobocie. W stagnacji powolny wzrost gospodarczy powoduje wysokie bezrobocie. W momencie, kiedy dużo osób poszukuje pracy, mamy mniejsze płace. Do tego inflacja, która powoduje wzrost cen na rynku, co jednocześnie zmniejsza siłę nabywczą konsumentów.
W takim momencie rynku inwestorzy również ponoszą straty. Zapytasz pewnie – dlaczego? Ponieważ w czasie stagflacji akcje i obligacje osiągają gorsze wyniki. Brak wzrostu gospodarczego wpływa na ceny akcji, a wysoka inflacja wpływa na obligacje.
Jakie są przyczyny stagflacji?
I tutaj mamy kilka wersji, albowiem co ekonomista, to opinia. Nie ma wśród nich jednoznacznego stanowiska. Niemniej jednak, na przestrzeni lat wysunęli oni kilka najprawdopodobniejszych argumentów.
Opinia pierwsza. Stagflację mogą powodować skoki ropy naftowej. Zostało to zauważone szczególnie na rynku amerykańskim. W USA nagły wzrost kosztów ropy naftowej zmniejsza zdolności produkcyjne gospodarki. Najlepszym tego przykładem jest kryzys naftowy z lat 70. Jak do tego doszło? W 1973 roku Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) wprowadziła embargo przeciw krajom zachodnim. Spowodowało to gwałtowny wzrost cen ropy na całym świecie. Tym samym wzrosły koszty towarów i bezrobocie. I tutaj wystąpił ciąg przyczynowo skutkowy. Ponieważ wzrosły koszty transportu, wytwarzanie produktów i dostarczanie ich na półki sklepowe zdrożało. Ceny rosły nawet wtedy, gdy ludzie tracili miejsca pracy.
Opinia druga. Zła polityka gospodarcza. Według tej teorii połączenie stagflacji i inflacji jest wynikiem prowadzenia złej polityki gospodarczej. W tym przypadku jako przyczynę stagflacji podaje się surowe i często nierozsądne regulacje rynków, towarów i pracę w warunkach inflacji.
Opinia trzecia. Czynniki monetarne. Brak oparcia waluty w towarach powoduje ograniczenia w ekspansji monetarnej i dewaluację walut.
Żeby osiągnąć faktyczny konsensus w sprawie pojęcia stagflacji, ekonomiści musieliby na powrót zdefiniować termin inflacji. Szczególnie wziąć pod uwagę nowoczesne systemy walutowe i finansowe. W praktyce, ekonomiści i politycy zakładają, że ceny i tak będą rosły. Skupiają się na przyśpieszeniu/spowolnieniu inflacji, a nie na niej samej.
Jak zapobiegać stagflacji?
Tutaj również nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Co prawda ekonomiści są zgodni co do jednego – w takiej sytuacji należy zwiększyć produktywność gospodarczą na tyle, żeby doprowadzić do wyższego wzrostu gospodarczego bez powodowania wzrostu inflacji. Takie działania pozwalają jednocześnie na zacieśnienie polityki pieniężnej i ograniczanie inflacyjnego komponentu stagflacji.
Niestety, łatwiej powiedzieć, niż powyższe działania zastosować w praktyce.
Podsumowanie
Na stagflację składa się kilka innych czynników ekonomicznych. Niestety, nie ma na nią lekarstwa, a przyczyn jej występowania jest kilka.
Na szczeblu makroekonomicznym ekonomiści mogą jedynie zachęcać decydentów do podejmowania skutecznych i racjonalnych działań antystagflacyjnych. W zwalczaniu stagflacji pomocna jest również polityka, której celem jest wzrost gospodarczy i produktywność.