Obecna sytuacja na rynku sprawiła, że większość z nas miała okazję zapoznać się z pojęciem inflacji. Dzisiaj skupimy się na tym zagadnieniu. Czym dokładnie jest inflacja i w jaki sposób wpływa na funkcjonowanie rynku? Co właściwie oznacza ten wskaźnik?
Inflacja – definicja
Inflacja to zjawisko, które może znacząco wpływać na naszą codzienną sytuację ekonomiczną. W prostych słowach oznacza ona wzrost cen towarów i usług, co skutkuje tym, że za tę samą kwotę możemy nabyć mniej niż wcześniej. To właśnie spadek tzw. siły nabywczej pieniądza, czyli jego zdolność do zakupu określonych dóbr i usług.
W okresach inflacji zauważamy, że te same pieniądze pozwalają nam na zakup coraz mniejszej ilości produktów, a ceny wielu rzeczy rosną. Warto zrozumieć, że inflacja jest naturalnym zjawiskiem w gospodarce, ale jednocześnie warto dbać o swoją świadomość finansową, aby móc skutecznie zarządzać swoimi finansami w trudniejszych okresach. Dzięki temu jesteśmy w stanie znaleźć strategie, które pomogą nam zminimalizować wpływ inflacji na nasz portfel oraz utrzymać równowagę w naszych finansach osobistych.
O pieniądzu i jego najważniejszych cechach, pisaliśmy tutaj. Przypomnij sobie najważniejsze zagadnienia, zanim przejdziesz do kolejnych akapitów dzisiejszej lekcji.
Proces inflacji nie ogranicza się jedynie do wzrostu pojedynczych cen, lecz stanowi raczej zjawisko ciągłego podwyższania cen wielu dóbr i usług. W celu monitorowania tych zmian i ich uśredniania, tworzone są indeksy cenowe. Te indeksy koncentrują się na popularnych produktach i usługach, które są powszechnie konsumowane przez ludzi, porównując ich ceny w różnych okresach, na przykład z rokiem poprzednim.
Według danych udostępnionych przez Główny Urząd Statystyczny, w grudniu 2022 roku ceny towarów i usług wzrosły o 16,6% w porównaniu z grudniem 2021 roku, przy czym ceny towarów wzrosły o 17,6%, a usług o 13,4%.
Jeśli spojrzymy na porównanie cen między listopadem 2022 roku a grudniem 2022 roku, wzrost wyniósł 0,1%.
W ciągu całego roku wskaźnik inflacji zgodnie z ogólnie dostępnymi danymi, wyniósł 14,4 procent.
Inflacja to skomplikowane zjawisko, które znacząco wpływa na naszą sytuację ekonomiczną, dlatego ważne jest, abyśmy byli świadomi tych zmian i rozumieli ich wpływ na nasze wydatki.
Rodzaje inflacji
Oto trzy główne rodzaje inflacji:
- Inflacja popytowa (pieniężna): W przypadku tego rodzaju inflacji wzrost cen wynika z nadmiernego popytu w stosunku do podaży na rynku. Innymi słowy, istnieje większe zapotrzebowanie na towary i usługi, niż jest ich dostępna ilość. Ten rodzaj inflacji nazywany jest również inflacją pieniężną, ponieważ w tym okresie ilość pieniądza w obiegu gospodarczym jest znacznie większa.
- Inflacja kosztowa: Wzrost cen produktów i usług wynika z podwyższania kosztów produkcji tych dóbr. Kiedy koszty związane z produkcją rosną, producenci często przekładają te wyższe koszty na ceny końcowe dla konsumentów.
- Inflacja strukturalna: Ten rodzaj inflacji występuje, gdy struktura produkcji nie zmienia się w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby nabywców. Oznacza to, że pomimo zmian na rynku i preferencji konsumentów, producenci utrzymują podobne modele produkcyjne, co może wpływać na stabilność cen.
Typy inflacji
Różne typy inflacji wpływają na naszą gospodarkę w różny sposób. Oto cztery główne typy inflacji:
- Inflacja pełzająca: Jest to łagodny wzrost cen, który nie przekracza kilku procent rocznie. Ten rodzaj inflacji jest stosunkowo niewielki i mało inwazyjny dla procesów gospodarczych. Jednakże, dzięki odpowiednim narzędziom i polityce gospodarczej, inflację pełzającą można skutecznie kontrolować.
- Inflacja krocząca: W tym przypadku ceny rosną o kilkanaście procent, co już wywołuje pewne poruszenie na rynku gospodarczym. Jest to znacznie bardziej zauważalny wzrost cen, który może wpływać na zachowania konsumentów i przedsiębiorstw.
- Inflacja galopująca: Gdy wzrost cen na rynku osiąga już liczbę dwucyfrową, mamy do czynienia z inflacją galopującą. To zjawisko powoduje napięcia społeczno-gospodarcze, takie jak strajki, a gospodarka może stawać w miejscu. Przykładem może być dwucyfrowa inflacja, z jaką mieliśmy do czynienia nie tylko w naszym kraju, ale także na świecie.
- Hiperinflacja: To ekstremalny wzrost cen, który występuje błyskawicznie. W tym przypadku pieniądz traci na wartości w zastraszającym tempie, a ceny wzrastają z dnia na dzień. Hiperinflacja często jest spowodowana nieprzemyślanym budżetowaniem wydatków państwowych przez rząd.
Przyczyny inflacji
Do najczęściej występujących przyczyn inflacji należą:
- Nadmierna ilość pieniądza w gospodarce.
- Obniżanie stóp procentowych.
- Przeprowadzanie luźniejszej polityki pieniężnej, zwanej także luzowaniem ilościowym.
- Problemy finansowe danego państwa, które skutkują koniecznością pokrywania deficytu budżetowego.
- Wzrost wynagrodzeń pracowników.
- Podwyżki cen surowców energetycznych.
- Wysokie obciążenia podatkowe.
- Obecność monopolu w gospodarce.
Skutki
Jak można przypuszczać, inflacja zazwyczaj nie przynosi korzyści państwu i jego mieszkańcom, a jej skutki obejmują między innymi:
- Spadek wartości pieniądza.
- Obniżenie wartości oszczędności.
- Niestabilność w działalności gospodarczej.
- Wzrost liczby strajków.
- Zmniejszenie motywacji społeczeństwa do wprowadzania zmian.
- Wyższe dochody nominalne.
- Ograniczenia w produkcji z powodu wysokich cen surowców energetycznych.
- Trudności w handlu zagranicznym.
Jak GUS oblicza poziom inflacji?
W celu pomiaru inflacji Główny Urząd Statystyczny (GUS) opiera się na porównywaniu poziomów cen towarów i usług w dwóch okresach, które można ze sobą porównać. Dodatkowo, GUS korzysta z informacji dotyczących struktury wydatków w gospodarstwach domowych. GUS gromadzi dane poprzez monitorowanie cen ponad 200 tysięcy produktów i usług każdego miesiąca, przy uwzględnieniu całego obszaru kraju.