39. Inteligentne kontrakty (Smart Contracts) — czym są?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, czym dokładnie są inteligentne kontrakty, które wielokrotnie wspominaliśmy podczas omawiania wcześniejszych tematów? W dzisiejszej lekcji zajmiemy się tym zagadnieniem szczegółowo, aby lepiej je zrozumieć. Co ciekawe, inteligentne kontrakty mają swoje zastosowanie również w codziennym życiu, choć wielu ludzi nie jest tego świadomych. Dowiedz się, czym dokładnie są te kontrakty i w jaki sposób są wykorzystywane – zapraszamy do lektury.

Inteligentne kontrakty – definicja 

Smart kontrakt to protokół (inaczej: program komputerowy), który działa w sieci blockchain i służy do tworzenia cyfrowych inteligentnych umów. Umowy te składają się z kodu, który określa początkowe i końcowe warunki, po spełnieniu których otrzymujemy wyniki, na których nam zależało. Dzięki temu, że smart kontrakty działają na podstawie technologii blockchain, rezultaty ich działania są dokładne, terminowe, odporne na manipulacje osób trzecich, a przy tym wszystkim dostępne szerokiemu gronu odbiorców. 

Inteligentne kontrakty są potężnym narzędziem do automatyzacji wielu branż i obszarów, nie tylko kryptowalut czy technologii blockchain. Dzięki temu, że nie są kontrolowane przez centralny organ, są w pełni niezależne. Co więcej, prawidłowo skonstruowane, są odporne na ataki hakerskie. Zwiększają wydajność, obniżają koszty i zapewniają większą przepustowość procesów.

Jak działają?

W tym miejscu musimy przypomnieć sobie logikę. Jak już wspomnieliśmy, smart kontrakty, to programy komputerowe działające na technologii blockchain. Wykorzystują następujący warunek logiczny: „kiedy zdarzy się a, wykonaj działanie b”. Jeden smart kontrakt może spełniać wiele warunków, tak samo, jak jedna aplikacja może wykorzystywać do działania wiele inteligentnych kontraktów. 

Każdy programista może stworzyć swój własny inteligentny kontrakt w wybranym przez siebie języku programowania. Ze względu na to, że najpopularniejszą siecią do ich tworzenia jest Ethereum, nikogo nie zdziwi, że najbardziej popularnym językiem ich kodowania jest Solidity. Po zaprogramowaniu smart kontraktu należy opublikować go na publicznym blockchainie. Smart kontrakty mogą być także wykorzystywane do prywatnych celów takich jak np. pomnażania zysków. Warto wiedzieć, że smart kontrakty dokładnie określają zasady, w jaki sposób użytkownicy mogą wchodzić z nimi w interakcje i umowy. Wszystko oczywiście zależy od ekosystemu, którego używamy do ich tworzenia. 

Jak wygląda taki inteligentny kontrakt? Oto kilka przykładów: 

Warunek 1: Jeśli zamówiony towar dotrze na czas, wypłać kontrahentowi pełną kwotę. 

Warunek 2: Jeśli zamówiony towar dotrze z jednodniowym opóźnieniem, to wypłać dostawcy 95% umówionej kwoty. 

Warunek 3: Jeśli użytkownik zdeponuje zabezpieczenie w wysokości  1 BTC w określonym kontrakcie, udziel mu pożyczki w wysokości 50% jego zabezpieczenia. 

Warunek 4: Jeśli wartość zabezpieczenia użytkownika spadnie o 50%, wówczas przekaż je pożyczkodawcom i automatycznie je zlikwiduj. 

Smart kontrakty programowane są przy użyciu odpowiedniego kodu, po uprzednim porozumieniu pomiędzy podmiotami, chcącymi zawrzeć taką umowę. Na tym etapie zdążyłeś już zauważyć, że celem inteligentnych kontraktów jest automatyzacja procesów, niezależnie od branży, w której są wykorzystywane.

Smart kontrakty obsługują dAppsy, z którymi, jak być może pamiętasz z poprzednich lekcji, możesz wejść w interakcje bez posiadania jakichkolwiek uprawnień. 

Zalety smart kontraktów 

• Bezpieczeństwo – Brak ryzyka awarii. Smart kontrakty działają w zdecentralizowany sposób, co eliminuje możliwość przekupienia lub manipulacji przez pośrednika.
• Niezawodność – Dzięki językowi kodowania, takiemu jak Ethereum Solidity, oraz precyzyjnej logice, smart kontrakty są niezwykle skuteczne i gwarantują, że zostaną one wykonane zgodnie z ustalonymi warunkami.
• Efektywność – Eliminacja konieczności ręcznego wprowadzania danych oraz brak pośrednika, który musiałby dokładnie wprowadzić niezbędne informacje do przeprowadzenia transakcji, sprawiają, że cały proces jest w pełni automatyczny, co zwiększa jego efektywność.
• Sprawiedliwość – Brak przywilejów dla żadnej ze stron umowy. Smart kontrakty działają w sposób bezstronny, co zapewnia uczciwość w realizacji warunków umowy.

Wady

• Brak możliwości edycji – Po zapisaniu kodu smart kontraktu w blockchainie, nie ma możliwości dokonywania edycji treści. To oznacza, że raz stworzony kontrakt nie może być poprawiany w przypadku błędów lub potrzeby aktualizacji.
• Brak uregulowań prawnych – Smart kontrakty nie są obecnie uregulowane przez żadne standardy prawne ani strony umowy. Brak jednoznacznych regulacji może stwarzać niepewność prawna w przypadku sporów lub niejasności wynikających z działania smart kontraktu.

Historia

Czas na kilka historycznych ciekawostek. Po raz pierwszy pojęcie smart kontraktów pojawiło się u Nicka Szabo w 1994 roku. W jego pierwotnej definicji brzmiało to następująco: “To skomputeryzowany protokół transakcyjny, który automatycznie wykonuje warunki umowy”. Wraz z rozwojem popularności cyfrowych aktywów, zaczęto poszukiwać narzędzia, które byłoby odporne na manipulacje i działało w sposób całkowicie zdecentralizowany. To spowodowało znaczny wzrost zapotrzebowania na inteligentne kontrakty.

Wykorzystanie inteligentnych kontraktów

1. Śledzenie i przypisywanie praw własności do tokenów cyfrowych w sieci blockchain. Kontrakty te programują określone funkcje w tokenach, takie jak ubezpieczenia (tokeny użytkowe w dApp’s) czy zabezpieczenie kapitału (tokeny bezpieczeństwa).
2. DeFi (zdecentralizowane finanse) – w przypadku DeFi, kontrakty służą do tworzenia tradycyjnych produktów i usług finansowych, takich jak przechowywanie środków użytkowników, tworzenie rynków finansowych oraz zarządzanie aktywami.
3. Gry typu Play2Earn – inteligentne kontrakty zapewniają odporność na manipulacje działań graczy w grze. Dodatkowo, poprzez zastosowanie smart kontraktów, zdobyte nagrody są rozdzielane z wykorzystaniem losowości, co zapewnia uczciwe szanse na zdobycie nagród dla wszystkich graczy.
4. NFT (niewymienialne tokeny) – w przypadku NFT, kontrakty zapewniają uczciwy model dystrybucji tych cyfrowych aktywów.

Czy inteligentne kontrakty mają jakieś ograniczenia? 

Tak. I odpowiedź będzie zadziwiająca, bowiem ich ograniczeniem są blockchainy. Łańcuchy bloków nie są połączone ze światem zewnętrznym. W efekcie kontrakty nie komunikują się zewnętrznie, w celu np. potwierdzenia wystąpienia jakichś zdarzeń w świecie rzeczywistym. Nie mają również dostępu do wszystkich danych obliczeniowych. Bez łączności z rzeczywistością, kontrakty nie wykorzystują 100% swoich możliwości. 

W związku z powyższym programiści pracują nad ewolucją łańcucha bloków. Powstają już programowalne inteligentne kontrakty, które potrafią połączyć się ze światem rzeczywistym poza łańcuchem bloków. Wykorzystują do tego rozszerzone algorytmy wejścia i wyjścia. 

Innym rozwiązaniem, które na pewno przyszło Ci do głowy, jest skorzystanie z pomocy wyroczni. Dzięki nim blockchainy są łączone ze starszymi systemami i inteligentnymi kontraktami zachowując bezpieczeństwo i niezawodność bazowego blockchaina. 

Podsumowanie

Chcemy wierzyć, że w niedalekiej przyszłości smart kontrakty staną się integralną częścią naszego życia. Oczywiście, zanim to nastąpi, przed nami jeszcze wiele problemów do pokonania, jednak bądźmy dobrej myśli – jesteśmy na dobrej drodze!