Zrozumienie podstawowych zagadnień ekonomicznych jest bardzo ważne w naszym życiu. Ułatwi nam to podejmowanie decyzji finansowych i poszerzy horyzonty związane z gospodarką pieniężną.
Na dzisiejszej lekcji skupimy się na szczegółowym wyjaśnieniu tego, czym jest stagflacja. Czy kiedykolwiek spotkałeś się z tym pojęciem w swoim życiu? Czy wiesz, jakie są jej przyczyny i dlaczego ma negatywny wpływ na rynek? Zapraszamy do lektury, gdzie znajdziesz odpowiedzi na te pytania!
Czym jest stagflacja?
To jest cykl gospodarczy, który cechuje się wyjątkowo wolnym wzrostem gospodarczym oraz wysokim poziomem bezrobocia. Stagflacja to zjawisko towarzyszące inflacji, a cały ten proces uznawany jest przez ekspertów ekonomii za niezwykle trudny do kontrolowania. Dlaczego? Ponieważ każda próba korekty jednego z czynników wpływających na stagflację może skutkować zaostrzeniem pozostałych.
Ciekawostką jest, że kiedyś ekonomiści uważali stagflację za niemożliwą. Mimo to, zjawisko to pojawiło się wielokrotnie na rynkach, nawet w krajach wysoko rozwiniętych. Początki stagflacji można śledzić od czasu kryzysu naftowego w latach 70.
Termin “stagflacja” został po raz pierwszy użyty przez brytyjskiego polityka Iaina Macleoda w 1965 roku podczas jego przemówienia przed Izbą Gmin, podczas okresu napięć gospodarczych w Wielkiej Brytanii. Skąd pomysł na tę nazwę? Polityk połączył w jednym słowie efekty inflacji i stagnacji.
Słowo “stagflacja” ponownie pojawiło się w latach 70., w trakcie wspomnianego już kryzysu naftowego w Stanach Zjednoczonych. W tym okresie stagflacja przyczyniła się do ujemnego wzrostu PKB przez pięć kolejnych kwartałów.
Skutki stagflacji można zobrazować poprzez zastosowanie indeksu nieszczęścia, co może wydawać się zaskakujące. Indeks ten jest sumą stopy inflacji i stopy bezrobocia, śledząc realne skutki stagflacji dla poszczególnych krajów.
Jak działa stagflacja?
Jak już wspomnieliśmy, stagflację kształtują trzy kluczowe czynniki ekonomiczne: stagnacja, wysoka inflacja oraz zwiększone bezrobocie. W warunkach stagnacji powolny wzrost gospodarczy prowadzi do wzrostu bezrobocia, gdy wielu ludzi poszukuje zatrudnienia, co z kolei skutkuje obniżeniem płac. Dodatkowo inflacja, generująca wzrost cen na rynku, redukuje siłę nabywczą konsumentów.
W czasie stagflacji inwestorzy również ponoszą straty. Dlaczego? Ponieważ akcje i obligacje osiągają słabe wyniki. Brak wzrostu gospodarczego negatywnie wpływa na wartość akcji, natomiast wysoka inflacja wpływa na obligacje.
Jakie są przyczyny stagflacji?
I tutaj przedstawiamy kilka perspektyw, ponieważ w świecie ekonomii każdy ekonomista ma swoją opinię. Nie ma jednoznacznej jedności w ich stanowiskach. Niemniej jednak, na przestrzeni lat wypracowali oni kilka najbardziej prawdopodobnych argumentów.
Pierwsza perspektywa sugeruje, że stagflację mogą wywoływać skoki cen ropy naftowej, co szczególnie widoczne było na amerykańskim rynku. Nagły wzrost kosztów ropy naftowej w USA zmniejsza zdolności produkcyjne gospodarki. Wyraźnym przykładem jest kryzys naftowy lat 70. Jak to się stało? W 1973 roku Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) wprowadziła embargo przeciwko krajom zachodnim, co spowodowało gwałtowny wzrost cen ropy na całym świecie. To z kolei podniosło koszty towarów i wpłynęło na wzrost bezrobocia. Ten łańcuch przyczynowo-skutkowy związany z podwyżkami kosztów transportu, produkcji i dostarczania produktów do sklepów skutkował wzrostem cen nawet w sytuacji utraty miejsc pracy przez ludzi.
Druga perspektywa wskazuje na złą politykę gospodarczą jako źródło stagflacji. Według tej teorii połączenie stagflacji i inflacji wynika z prowadzenia nieefektywnej polityki gospodarczej, która obejmuje surowe i często nierozsądne regulacje rynków, towarów i zatrudnienia w warunkach inflacji.
Trzecia perspektywa kładzie nacisk na czynniki monetarne. Brak oparcia waluty w towarach prowadzi do ograniczeń w ekspansji monetarnej i dewaluacji walut.
Aby osiągnąć rzeczywisty konsensus w kwestii pojęcia stagflacji, ekonomiści musieliby ponownie zdefiniować termin inflacji, zwłaszcza biorąc pod uwagę nowoczesne systemy walutowe i finansowe. W praktyce, ekonomiści i politycy zakładają, że ceny i tak będą rosły, skupiając się raczej na przyspieszeniu/spowolnieniu inflacji niż na samym jej istnieniu.
Jak zapobiegać stagflacji?
I tutaj również brak jednoznacznej odpowiedzi. Chociaż ekonomiści zgadzają się co do jednej kwestii – w takiej sytuacji konieczne jest zwiększenie produktywności gospodarczej na tyle, aby osiągnąć wyższy wzrost gospodarczy bez jednoczesnego wzrostu inflacji. Takie działania pozwalają jednocześnie na zacieśnienie polityki pieniężnej i ograniczenie inflacyjnego składnika stagflacji.
Niestety, łatwiej powiedzieć niż zastosować powyższe działania w praktyce.
Podsumowanie
Stagflację determinuje kilka innych czynników ekonomicznych, niestety, nie posiada ona jednoznacznego lekarstwa, a jej przyczyny są złożone.
Na poziomie makroekonomicznym ekonomiści mogą jedynie sugerować decydentom, aby podejmowali skuteczne i rozsądne działania antystagflacyjne. W zwalczaniu stagflacji również pomocna jest polityka, której celem jest pobudzanie wzrostu gospodarczego i zwiększanie produktywności.
