Technologia blockchain składa się z kilku warstw, z których każda ma swoją funkcję i cel. Te warstwy współpracują ze sobą, aby zapewnić bezpieczeństwo, skalowalność i wydajność całej sieci.
Dziś przyjrzymy się warstwie 1, czyli fundamentowi każdej sieci blockchain. Jeśli to Twój pierwszy kontakt z tym tematem, nie martw się—wyjaśnimy wszystko w prosty i zrozumiały sposób.
Trylemat blockchain – kluczowe wyzwanie
Zanim przejdziemy do warstwy 1, warto poznać jedno z największych wyzwań, przed jakimi stoją twórcy blockchaina: trylemat blockchaina. Chodzi o trudność pogodzenia trzech kluczowych cech:
- Decentralizacja – Blockchain powinien działać bez centralnego zarządzania. Żadna firma ani rząd nie powinny mieć nad nim pełnej kontroli.
- Bezpieczeństwo – Sieć musi być odporna na ataki i oszustwa.
- Skalowalność – Blockchain powinien obsługiwać jak najwięcej transakcji w krótkim czasie.
Problem w tym, że trudno osiągnąć wszystkie trzy cechy jednocześnie. Jeśli sieć jest bardzo zdecentralizowana, może mieć problem ze skalowalnością. Jeśli priorytetem jest skalowalność, może to wpłynąć na bezpieczeństwo. Twórcy blockchaina nieustannie pracują nad rozwiązaniami, które pozwolą poprawić skalowalność bez utraty decentralizacji i bezpieczeństwa.
Jednym ze sposobów na rozwiązanie tego problemu jest właśnie warstwa 1.
Czym jest warstwa 1?
Warstwa 1 to podstawowy poziom sieci blockchain. To właśnie tutaj autoryzowane i realizowane są transakcje, a sieć działa niezależnie – bez potrzeby wsparcia dodatkowych systemów.
Warstwa 1 jest jak fundament budynku – na niej opierają się inne warstwy blockchaina, takie jak warstwa 2, która zajmuje się poprawą szybkości i obniżeniem kosztów transakcji.
Najważniejsze cechy warstwy 1:
Zajmuje się zatwierdzaniem transakcji – każda operacja musi zostać potwierdzona przez sieć.
Ma własną kryptowalutę – to nią płacisz za transakcje (np. Bitcoin w sieci Bitcoin, ETH w Ethereum).
Działa na własnym mechanizmie konsensusu – sieć sama ustala, jak zatwierdza transakcje (np. Proof-of-Work lub Proof-of-Stake).
Sharding – sposób na szybszy blockchain
Jednym z ciekawszych rozwiązań poprawiających wydajność warstwy 1 jest sharding. To metoda polegająca na podzieleniu blockchaina na mniejsze fragmenty zwane shardami. Każdy shard działa jak osobna „mini-sieć”, obsługując własne transakcje.
Dzięki shardingowi sieć blockchain może przetwarzać więcej transakcji jednocześnie, zamiast sprawdzać je jedna po drugiej. To tak, jakby zamiast jednej kasy w sklepie, otworzyć 10 kas – wszystko działa szybciej i sprawniej.
Przykłady sieci warstwy 1
Bitcoin
Bitcoin to najstarsza i najbardziej znana sieć warstwy 1. Działa na zasadzie Proof-of-Work (PoW), co oznacza, że nowe bloki są tworzone przez komputery rozwiązujące skomplikowane obliczenia. Sieć jest bezpieczna i zdecentralizowana, ale jej minusem jest długi czas realizacji transakcji – średnio 10 minut.
Ethereum
Ethereum jest drugą największą siecią warstwy 1. Początkowo działało na Proof-of-Work, ale w 2022 roku przeszło na Proof-of-Stake (PoS), co pozwoliło zmniejszyć zużycie energii i przyspieszyć działanie. Ethereum jest popularne dzięki inteligentnym kontraktom, czyli programom, które automatycznie wykonują ustalone warunki transakcji.
Cardano
Cardano to jedna z pierwszych sieci, które od początku działały na Proof-of-Stake. Oferuje niskie opłaty transakcyjne, wysoki poziom decentralizacji i możliwość zarabiania na stakingu (blokowaniu tokenów ADA w zamian za nagrody). Obsługuje ok. 250 transakcji na sekundę.
Solana
Solana to jedna z najszybszych sieci warstwy 1, obsługująca nawet 65 000 transakcji na sekundę. Korzysta z unikalnego modelu Proof-of-History (PoH), który przyspiesza zatwierdzanie transakcji. Jest jedną z najbardziej obiecujących sieci do tworzenia aplikacji blockchain.
Polkadot
Polkadot pozwala różnym blockchainom na współpracę i wymianę danych. Umożliwia tworzenie połączonych ze sobą sieci, które mogą działać niezależnie, ale jednocześnie komunikować się ze sobą.
Aptos
Aptos to nowoczesna sieć warstwy 1, założona przez byłych pracowników Meta (Facebook). Korzysta z języka programowania Move i została zaprojektowana tak, aby rozwiązać problem wolnych i kosztownych transakcji w innych blockchainach.
Warstwa 1 vs. Warstwa 2 – jaka jest różnica?
| Warstwa 1 | Warstwa 2 |
|---|---|
| Dba o decentralizację i bezpieczeństwo | Skupia się na zwiększeniu szybkości i zmniejszeniu kosztów |
| Przechowuje pełną historię transakcji | Zapisuje tylko „skompresowaną” wersję transakcji |
| Sieć działa niezależnie | Działa jako dodatek do warstwy 1 |
| Bez niej blockchain nie istnieje | Jest przydatna, ale nie zawsze konieczna |
Podsumowanie
Warstwa 1 to podstawowa infrastruktura każdej sieci blockchain. To ona odpowiada za zatwierdzanie transakcji, decentralizację i bezpieczeństwo. Aby zwiększyć wydajność, stosuje się rozwiązania takie jak sharding, a niektóre blockchainy eksperymentują z nowymi mechanizmami konsensusu, aby usprawnić działanie całego systemu.
Blockchain wciąż ewoluuje, a rozwój warstwy 1 odgrywa kluczową rolę w przyszłości kryptowalut i zdecentralizowanych finansów.
