Handel kontraktami futures wiąże się z opłatami, podobnie jak w przypadku wielu innych usług kryptowalutowych. Za każdym razem, gdy otwierasz, utrzymujesz lub zamykasz pozycję, pojawiają się koszty, które mogą zmniejszyć Twój zysk lub pogłębić stratę. W czwartej lekcji na temat kontraktów futures wyjaśniamy strukturę kosztów w handlu futures – od widocznych opłat, takich jak prowizje maker/taker, po ukryte ryzyka, takie jak poślizg cenowy. Posłużymy się przykładami z prawdziwego świata, aby pokazać, jak te opłaty działają w praktyce.
Zrozumienie opłat transakcyjnych: Maker i Taker
Na większości giełd, które oferują kontrakty futures na kryptowaluty obowiązują dwa główne rodzaje opłat transakcyjnych: opłaty maker i taker.
Jesteś makerem (maker), gdy składasz zlecenie z limitem ceny, które nie zostaje natychmiast dopasowane do innego zlecenia. W ten sposób dodajesz płynność do arkusza zleceń. Na przykład: jeśli bitcoin jest notowany po 101 000 USD, a Ty składasz zlecenie kupna z limitem na 100 000 USD, działasz jako maker.
Jesteś takerem (taker), gdy składasz zlecenie, które natychmiast dopasowuje się do już istniejącego zlecenia w arkuszu. Jeśli decydujesz się kupićbBitcoina po bieżącej cenie rynkowej 101 000 USD, jesteś takerem.
Opłaty, które płacą obie strony, są różne. Na wielu giełdach opłaty maker wynoszą od 0% do 0,02%, a opłaty taker mieszczą się w przedziale 0,05%–0,075%.
Przykład:
Załóżmy, że otwierasz pozycję futures o wartości 10 000 USD jako taker przy opłacie 0,075%.
Od razu płacisz:
10 000 × 0,00075 = 7,50 USD
Jeśli zamiast tego złożyłbyś zlecenie z limitem ceny (jako maker) z opłatą 0,02%, ta sama pozycja kosztowałaby:
10 000 × 0,0002 = 2,00 USD
Funding Rate: Koszt śród-dzienny
Ponieważ kontrakty futures typu perpetual (bez daty wygaśnięcia) nie mają terminu rozliczenia, wykorzystują tzw. funding rate (opłatę finansującą), aby utrzymać cenę kontraktu zbliżoną do ceny spot. Opłata ta jest wymieniana pomiędzy traderami long i short co 8 godzin.
Gdy funding rate jest dodatni, traderzy na pozycjach long płacą tym, którzy są na short. Gdy ujemny – sytuacja się odwraca i shorty płacą longom. Ta opłata może wydawać się niewielka w krótkim okresie, ale z czasem może się znacząco sumować.
Przykład:
Jeśli utrzymujesz długą pozycję o wartości 20 000 USD przy funding rate +0,01%, zapłacisz:
20 000 × 0,0001 = 2 USD co 8 godzin, czyli 6 USD dziennie.
Trzymasz ją przez tydzień? To 42 USD strat, wyłącznie z tytułu opłat finansujących.
Opłaty i ryzyko likwidacji
Likwidacja następuje wtedy, gdy Twój depozyt zabezpieczający (margin) nie jest już w stanie utrzymać stratnej pozycji. W takiej sytuacji giełda zamyka Twoją pozycję, aby zapobiec dalszym stratom. W trakcie tego procesu naliczana jest opłata likwidacyjna.
Przykład:
Otwierasz długą pozycję z dźwignią 10x na parze ETH/USDT o wartości 10 000 USD. Jeśli cena spadnie o 10%, osiągasz poziom likwidacji.
Załóżmy, że giełda nalicza opłatę likwidacyjną w wysokości 0,5%:
10 000 × 0,005 = 50 USD opłaty likwidacyjnej.
Poślizg cenowy (slippage) i płynność
Slippage to różnica między ceną, którą zakładałeś, a tą, po której faktycznie została wykonana transakcja. Powoduje go najczęściej zmienność lub niska płynność rynku.
Przykład negatywnego slippage:
Chcesz kupić 2 BTC po 100 000 USD, ale płynność jest niska. Twoje zlecenie zostaje zrealizowane po 100 300 USD.
Strata: 300 × 2 = 600 USD, mimo że cena się nie zmieniła.
Przykład pozytywnego slippage:
Składasz zlecenie z limitem na zakup BTC po 100 000 USD. Cena nagle spada do 99 800 USD i tam zostaje zrealizowane zlecenie.
Zyskujesz dodatkowe 200 USD dzięki korzystnemu ruchowi rynku.
Uwaga: wysoka tolerancja na slippage może prowadzić do niechcianych cen realizacji. Zbyt niska – do braku wykonania zlecenia.
Wpłaty i wypłaty
Chociaż nie są bezpośrednio związane z realizacją transakcji, koszty wpłat i wypłat również wpływają na Twój końcowy wynik finansowy. Wszystko zależy od metody, z której skorzystasz — niektóre giełdy nie pobierają prowizji za wpłaty.
Z drugiej strony wiele giełd nalicza stałą opłatę za wypłatę środków. Na przykład:
- Bitcoin: 0,0005 BTC
- Ethereum: 0,01 ETH
Dodatkowo, przelewy bankowe lub zasilenie konta w walucie fiducjarnej mogą generować dodatkowe koszty — zwykle od 10 do 30 USD, w zależności od metody.
Jeśli jesteś aktywnym traderem i często przenosisz środki, te opłaty mogą po cichu zmniejszać Twój kapitał — zarówno przed, jak i po handlu.
Rozliczanie PnL i opłat
Obliczanie zysku i straty (PnL) w handlu kontraktami futures nie kończy się na cenie wejścia i wyjścia. Każda opłata — od finansowania po prowizje — musi zostać odjęta, aby poznać rzeczywisty wynik transakcji.
Przykład transakcji:
Zajmujesz długą pozycję na BTC/USDT z następującymi parametrami:
- Cena wejścia: 90 000 USD
- Cena wyjścia: 94 000 USD
- Cena maksymalna (mark price): 95 000 USD
- Dźwignia: 10x
- Wielkość kontraktu: 1 BTC
- Opłata takera: 0,02%
- Stawka finansowania: 0,1% (raz podczas trzymania pozycji)
Niezrealizowany PnL
Gdy pozycja jest otwarta, niezrealizowany PnL opiera się na cenie rynkowej:
Niezrealizowany PnL = (Cena rynkowa – Cena wejścia) × Wielkość kontraktu
= 95 000 minus 90 000 razy 1 = 5 000 USDT
Zrealizowany PnL
Po zamknięciu pozycji na 94 000:
Zysk = 94 000 minus 90 000 razy 1 = 4 000 USDT
Opłata otwarcia = 90 000 × 0,02% = 18 USDT
Opłata zamknięcia = 94 000 × 0,02% = 18,8 USDT
Opłata finansowania = 90 000 × 0,1% = 90 USDT
Zrealizowany PnL = 4 000 – 18 – 18,8 – 90 = 3 873,2 USDT
PnL z pozycji
Pokazuje całkowity zysk/stratę netto:
PnL z pozycji = Zysk z zamknięcia – Opłaty otwarcia/zamknięcia – Finansowanie
Dzisiejszy PnL / 7-dniowy PnL
Te metryki zależą od momentu wykonania transakcji.
Załóżmy, że portfel o północy UTC miał 20 000 USDT, a teraz 23 800 USDT:
Dzisiejszy PnL = 23 800 – 20 000 = 3 800 USDT
Podsumowanie
Jeśli skupiasz się wyłącznie na ruchach cenowych, pomijasz pełny obraz handlu kontraktami futures. Oto niektóre z opłat, które się sumują przed, w trakcie i po transakcji:
- Opłaty transakcyjne (szczególnie jako taker)
- Regularne opłaty finansowania
- Nieoczekiwane koszty likwidacji
- Słabe wykonanie zleceń z powodu poślizgu cenowego
- Opłaty za wpłaty i wypłaty
- Ukryte koszty długoterminowego trzymania, jak opłaty nocne
