Traderzy i inwestorzy kryptowalutowi stosują różne strategie, by zarabiać. Mogą zdecydować się na handel spot, staking lub kopanie kryptowalut. Jednak to kontrakty terminowe (futures) zyskują coraz większą popularność ze względu na swoją wyjątkową specyfikę.
Choć często uznawane są za skomplikowane, kontrakty futures są w rzeczywistości dość łatwe do zrozumienia. Można je porównać do rynku, na którym zawierasz z drugą stroną umowę dotyczącą ceny, jaką zapłacisz za dany produkt w przyszłości. To samo działa w drugą stronę — przy sprzedaży.
W tej lekcji wyjaśnimy, czym są kontrakty futures na kryptowaluty, jak działają i dlaczego traderzy tak chętnie z nich korzystają.
Czym są kontrakty futures?
Wyobraź sobie, że jesteś fanem gier na PS5 i właśnie dowiedziałeś się, że premiera GTA VI odbędzie się za 4 miesiące. Już w tej chwili sklepy przyjmują przedpremierowe zamówienia w cenie 65 dolarów, ale ty przewidujesz, że z powodu ogromnego zainteresowania cena może wzrosnąć do 110 dolarów.
Spotykasz więc sprzedawcę i zawierasz z nim umowę o treści:
„Za 4 miesiące kupię od ciebie GTA VI za 65 dolarów, bez względu na to, ile wtedy będzie kosztować.”
Jeśli po premierze gra faktycznie zdrożeje do 110 dolarów, dzięki zawartej wcześniej umowie ty zapłacisz tylko 65 dolarów, oszczędzając tym samym 45 dolarów. Natomiast jeśli cena spadnie do 55 dolarów, i tak zapłacisz ustalone wcześniej 65 — ponosząc stratę 10 dolarów.
Właśnie na tej zasadzie działają kontrakty futures na kryptowaluty.
Kontrakty futures to prawnie wiążące umowy kupna lub sprzedaży danej kryptowaluty po z góry ustalonej cenie, w określonym dniu w przyszłości. Choć wywodzą się z rynków tradycyjnych, obecnie są standaryzowane i dostępne na giełdach kryptowalut.
Co ważne, umożliwiają handel bitcoinem i innymi kryptowalutami bez potrzeby ich faktycznego posiadania. Nie kupujesz samej monety, lecz kontrakt, którego wartość odzwierciedla jej cenę. Dzięki temu możesz spekulować, w którą stronę pójdzie rynek. Jeśli zakładasz wzrost ceny — otwierasz pozycję długą (long), jeśli spadek — krótką (short).
Każdy kontrakt zawiera takie elementy jak data wygaśnięcia, wielkość kontraktu i sposób rozliczenia. Rozliczenie może nastąpić gotówkowo lub poprzez dostawę właściwej kryptowaluty. Istnieją również kontrakty perpetual, czyli bezterminowe, które nie mają daty wygaśnięcia i są powszechnie stosowane na rynku kryptowalut.
Zrozumieć kontrakty futures na kryptowaluty
Kontrakty futures na krypto opierają się na wartości tokenów takich jak BTC, BNB czy popularne memecoiny, np. DOGE. Ich główną zaletą jest to, że pozwalają inwestorom spekulować na temat zmian cen bez konieczności przesyłania tokenów w łańcuchu bloków. Innymi słowy — nie musisz mieć Dogecoina ani SHIB w portfelu, aby handlować ich kontraktami futures.
Wyobraź sobie taką sytuację:
- Zakładasz, że do końca 2025 roku DOGE będzie wart więcej niż 1 dolar. Zamiast kupować DOGE na giełdzie i czekać na wzrost ceny, po prostu zawierasz kontrakt futures.
- Jeśli Twoja prognoza się sprawdzi, zyskujesz na wzroście wartości — mimo że nie posiadasz DOGE w portfelu.
- Z drugiej strony, jeśli spodziewasz się spadku cen, możesz otworzyć krótką pozycję (short) i potencjalnie zarobić na ich spadku.
Handel spot vs kontrakty futures
Aby zrozumieć, dlaczego kontrakty futures mają znaczenie, warto porównać je z handlem spot.
- W handlu spot kupujesz faktyczną kryptowalutę. Jeśli chcesz zainwestować w Dogwifhat, kupujesz token WIF. Tak samo działa to z każdą inną kryptowalutą. Jesteś właścicielem monety i przechowujesz ją w portfelu lub na giełdzie.
- W przypadku handlu spot zarabiasz tylko wtedy, gdy cena WIF wzrośnie. To samo dotyczy innych kryptowalut. Ryzyko polega na tym, że jeśli cena spadnie, nie osiągniesz żadnego zysku. Mówiąc prościej — transakcje spot rozliczane są natychmiastowo i łatwo je zrozumieć.
Interfejs handlu spot na Kanga Exchange
W przypadku handlu futures sytuacja jest bardziej złożona.
- Zamiast trzymać kryptowalutę w portfelu, handlujesz kontraktami, które odwzorowują jej cenę. Główna zaleta? Możesz zarabiać zarówno na wzrostach, jak i spadkach. Wystarczy, że trafnie przewidzisz kierunek ruchu ceny – i zrealizujesz zysk.
- Handlując futures, poznajesz pojęcie dźwigni finansowej (leverage). Traderzy spot mogą kupować tylko tyle, na ile pozwala im kapitał. Natomiast w handlu futures możesz pożyczyć środki, by otwierać większe pozycje. Ta elastyczność oznacza możliwość zastosowania wyższej dźwigni, zabezpieczania pozycji (hedgingu) i bardziej strategicznego podejścia do rynku.
- Minusem dla początkujących jest to, że cały mechanizm jest znacznie bardziej skomplikowany.
Czym jest dźwignia finansowa i jak działa?
Możesz handlować kontraktami futures, nie natrafiając od razu na pojęcie „dźwignia finansowa”. A jednak to właśnie ona bywa sekretną bronią… albo pułapką w tym rodzaju handlu. Dlaczego?
Dźwignia pozwala Ci otwierać pozycje większe niż środki, które faktycznie posiadasz — dzięki pożyczonym od giełdy funduszom.
Przykład: masz 250 dolarów i korzystasz z dźwigni 10x. Twoja pozycja rośnie do 2500 dolarów. Jeśli handlujesz kontraktami futures na PNUT i rynek rośnie o 20%, zarabiasz 500 dolarów.
Ale co się stanie, jeśli rynek spadnie o 20% przy tej samej pozycji? Twój cały kapitał zostaje wyzerowany, a giełda, na której inwestujesz, dokona tzw. likwidacji pozycji.
Dźwignia wyrażana jest w mnożnikach: 2x, 5x, 10x, a na niektórych giełdach nawet 100x. Jednak im wyższa dźwignia, tym większe ryzyko. Nawet niewielki ruch rynku może doprowadzić do likwidacji, by zapobiec jeszcze większym stratom.
Czym jest likwidacja pozycji?
Jasna strona handlu futures to możliwość osiągania dużych zysków. Ciemna — to likwidacja pozycji. To bolesne doświadczenie, które ma miejsce wtedy, gdy Twój balans zabezpieczający (margin) spada poniżej wymaganego minimum do utrzymania pozycji. Giełda, na której handlujesz, automatycznie zamknie Twoją transakcję.
Załóżmy, że handlujesz ADA z dźwignią 25x, używając 400 dolarów własnych środków. Jeśli cena ADA spadnie o 25%, Twoja pozycja zostanie zlikwidowana. Nie tylko nie zarobisz, ale też stracisz cały zainwestowany kapitał.
Niektóre giełdy mogą wcześniej wysłać powiadomienie z prośbą o uzupełnienie środków. Inne zlikwidują pozycję automatycznie, gdy naruszysz minimalne wymagania. Tak czy inaczej, likwidacja wiąże się zwykle z opłatą — i ogromnym stresem.
Jak zmniejszyć ryzyko likwidacji?
- Korzystaj z niższej dźwigni
- Ustawiaj zlecenia stop-loss
- Aktywnie monitoruj swoje pozycje
- Utrzymuj bezpieczny bufor marginu
Po co w ogóle korzystać z kontraktów futures?
Skoro kontrakty futures są złożone i ryzykowne — po co w ogóle z nich korzystać?
Odpowiedź sprowadza się do dwóch głównych zastosowań: hedgingu i spekulacji.
Hedging to forma ochrony. Załóżmy, że prowadzisz firmę, która przyjmuje płatności w kryptowalutach. Masz spore zasoby Ethereum, ale obawiasz się krachu na rynku spowodowanego wojną czy napięciami gospodarczymi.
Zamiast od razu zamieniać wszystko na gotówkę, możesz zająć pozycję krótką (short) na kontraktach futures na ETH, aby „zamrozić” obecną cenę. Jeśli rynek się załamie i wartość ETH spadnie, Twoje straty zostaną zrekompensowane zyskiem z pozycji short. Na tym właśnie polega skuteczny hedging.
Spekulacja natomiast to gra o szansę. Możesz wierzyć, że cena PNUT gwałtownie wzrośnie, albo że nadchodzi korekta. Otwierając pozycje długie lub krótkie na futuresach, zyskujesz możliwość zwiększenia potencjalnego zysku dzięki dźwigni. Spekulanci celowo wchodzą w rynek w odpowiednich momentach, by wykorzystać zmienność. Ich celem są zyski znacznie wyższe niż te możliwe w tradycyjnym handlu spot.
Podsumowanie
- Kontrakt futures to prawnie wiążąca umowa zakupu lub sprzedaży aktywa kryptowalutowego po ustalonej cenie, w określonym czasie — na przykład za miesiąc lub trzy.
- W przeciwieństwie do handlu spot, futures pozwalają zarabiać zarówno na wzrostach, jak i na spadkach cen.
- Dzięki dźwigni możesz kontrolować większe pozycje, ale wiąże się to z wysokim ryzykiem likwidacji.
- Kontrakty futures można wykorzystać zarówno do spekulacji, jak i zabezpieczenia (hedgingu) — w zależności od celu, jaki sobie stawiasz.
W tej lekcji wyjaśniliśmy, czym jest kontrakt futures, czym różni się od handlu spot oraz jak dźwignia może pomnożyć zarówno zyski, jak i straty. Omówiliśmy też mechanizm likwidacji i powody, dla których traderzy sięgają po futures — czy to w celach spekulacyjnych, czy ochronnych.
